Rolau o fewn y Gwasanaeth Archwilio Meddygol

Roles within the Medical Examiner Service

Archwilydd Meddygol Arweiniol Cymru: Dr Jason Shannon

Mae'r Archwilydd Meddygol Arweiniol yn cynnig arweinyddiaeth a chyngor i sicrhau bod Gwasanaeth Archwilio Meddygol Cymru yn cael ei sefydlu a'i lywodraethu'n effeithiol, a hefyd yn darparu arweinyddiaeth a chefnogaeth i Archwilwyr Meddygol a gyflogir yng Nghymru, gan gynnwys darparu llinell atebolrwydd broffesiynol annibynnol iddynt.

Mae'r Archwilydd Meddygol Arweiniol yn cefnogi'r Archwilydd Meddygol Cenedlaethol, sydd â chylch gwaith yng Nghymru a Lloegr, trwy sicrhau bod deddfwriaeth, arweiniad a safonau perthnasol yn cael eu deall a'u gweithredu'n effeithiol yng Nghymru, a thrwy roi'r wybodaeth ddiweddaraf iddynt am y cynnydd ac am y materion sy'n codi.

Archwilwyr Meddygol: Amrywiol

Mae Archwilwyr Meddygol yn feddygon (hŷn fel arfer) sydd wedi'u hyfforddi'n briodol a fydd yn craffu’n annibynnol ar farwolaethau er mwyn sefydlu:

Achos marwolaeth cywir, ac
A yw'r amgylchiadau sy'n ymwneud â'r farwolaeth honno'n rhoi unrhyw achos pryder sy'n gofyn am ymchwiliad pellach. Gall hyn fod gan sefydliad gofal unigol neu gan Wasanaeth y Crwner.

Yng Nghymru, bydd y craffu hwn yn ffurfio Cam 1 y Broses Adolygu Marwolaethau Cyffredinol fel y dangosir isod:

Adolygiad Archwilwyr Meddygol a Marwolaethau

Yn nodweddiadol mae Archwilwyr Meddygol yn feddygon, o ystod o ddisgyblaethau, a gyflogir i ddarparu nifer benodol o sesiynau i'r Gwasanaeth yn hytrach na meddygon y mae eu cyflogaeth gyda'r Gwasanaeth Archwilio Meddygol yn unig. Y rheswm dros hyn yw bod yr wybodaeth a'r profiad y gallant eu darparu yn aml yn cael eu gwella gan eu cylch gwaith ehangach. Mae Archwilwyr Meddygol fel arfer yn darparu 2 sesiwn yr wythnos i'r Gwasanaeth ond gall hyn amrywio yn dibynnu ar amgylchiadau unigol.

Swyddog Archwilio Meddygol Arweiniol: Daisy Shale

Mae’r Swyddog Archwilio Meddygol Arweiniol yn darparu cefnogaeth i Archwilydd Meddygol Arweiniol Cymru wrth sefydlu a chynnal Gwasanaeth Archwilio Meddygol o ansawdd uchel.

Fel yr arweinydd proffesiynol ar gyfer Swyddogion Archwilio Meddygol sy'n gweithio yng Nghymru, mae'r Swyddog Archwilio Meddygol Arweiniol yn darparu cynllunio strategol a rheolaeth weithredol Swyddogion Archwilio Meddygol i alluogi'r Gwasanaeth yng Nghymru i weithredu'n effeithiol ac yn effeithlon.

Mae’r Swyddog Archwilio Meddygol Arweiniol yn gyfrifol am sicrhau ansawdd gwaith Swyddogion Archwilio Meddygol a bydd yn brif ffynhonnell cyngor ac arweiniad ar y Gwasanaeth i bartneriaid allweddol, gan gynnwys Swyddfeydd y Crwner, Swyddfeydd y Gwasanaeth Cofrestru, Gwasanaethau Profedigaeth a thimau/sefydliadau gofal lleol.

Swyddogion Archwilio Meddygol: Amrywiol

Mae Swyddogion Archwilio Meddygol yn cefnogi Archwilwyr Meddygol yn eu rôl wrth graffu ar amgylchiadau ac achosion marwolaeth trwy sicrhau bod yr wybodaeth briodol ar gael i'r Archwilydd Meddygol trwy Ffeil Achos unigol.

Mae Ffeil Achos y Swyddog Archwilio Meddygol yn sefydlu amgylchiadau marwolaethau unigol trwy gynnal adolygiad rhagarweiniol o gofnodion meddygol i nodi gwybodaeth glinigol ac amgylchiadol, a dod o hyd i fanylion ychwanegol lle bo angen. Dan awdurdod dirprwyedig gan Archwilydd Meddygol, gall y rhain hefyd gynorthwyo gyda dwy agwedd ar y broses graffu: y drafodaeth gyda'r ymarferydd sy'n mynychu, a'r drafodaeth gyda'r rhai mewn profedigaeth i ganfod a oes ganddynt unrhyw bryderon neu gwestiynau am farwolaeth eu hanwylyd.

Gan fod pob Swyddog Archwilio Meddygol yn lleol, y nhw yw'r pwynt cyswllt lleol a'r ffynhonnell gyngor i berthnasau'r ymadawedig, gweithwyr gofal iechyd proffesiynol, a'r Gwasanaethau Crwner a Chofrestru lleol. Yn y rôl hon, maent hefyd yn gweithio'n agos gyda'r Gwasanaethau Profedigaeth lleol i sicrhau nad yw'r broses o graffu ar farwolaeth yn achosi unrhyw oedi neu anghyfleustra gormodol i'r rhai mewn profedigaeth.

Swyddog Cymorth Gweithrediadau’r Gwasanaeth Archwilio Meddygol: Amrywiol

Mae swyddogion cymorth Gweithrediadau’r Gwasanaeth Archwilio Meddygol yn darparu cymorth hanfodol i'r Archwilydd Meddygol a'r Swyddog Archwilio Meddygol ym mhob swyddfa ar sail Cymru Gyfan.

Mae'r Swyddogion Cymorth Gweithrediadau yn darparu cymorth gweinyddol a gweithredol ac yn cysylltu'n uniongyrchol â rhanddeiliaid megis Byrddau Iechyd, Gofal Sylfaenol a Gwasanaethau Crwner i ddarparu gwybodaeth berthnasol a phwysig. Mae’n bosibl mai nhw fydd y pwynt cyswllt cyntaf ar gyfer y gwasanaeth a byddant delio â cheisiadau ac yn darparu gwybodaeth o ffynonellau allanol a mewnol.

Maent wedi'u lleoli ym mhob un o'r pedwar safle ledled Cymru ac yn darparu cymorth ysgrifenyddol, trefniadol a gweinyddol effeithlon ac effeithiol i'r gwasanaeth.

Cwestiynau Cyffredin

Pam grëwyd Gwasanaeth Archwilio Meddygol?

Crëwyd Gwasanaeth Archwilio Meddygol oherwydd cydnabuwyd bod craffu annibynnol ar farwolaeth, a gwblheir gan Archwilydd Meddygol, sy’n feddyg cymwys a hyfforddedig ond sy’n annibynnol ar unrhyw ofal a ddarparwyd ac ar y sefydliad a’i darparwyd, yn caniatáu i achos y farwolaeth gael ei nodi mewn modd mwy cywir, ac i’r amgylchiadau o amgylch y farwolaeth gael eu hasesu mewn modd mwy gwrthrychol er mwyn nodi unrhyw bryderon am y driniaeth neu’r gofal a ddarparwyd a allai fod yn destun ymchwiliad pellach. Mae Llywodraeth y DU bellach wedi pasio'r ddeddfwriaeth ofynnol ar gyfer craffu ar yr holl farwolaethau nad ydynt yn cael eu cyfeirio'n uniongyrchol at grwner gan archwilydd meddygol i fod yn ofyniad cyfreithiol o fis Ebrill 2023. Bydd y Gwasanaeth Archwilio Meddygol yng Nghymru yn parhau i gynyddu ei gapasiti a'i allu yn unol â'r amserlen hon. Nid yw hyn o reidrwydd yn golygu y bydd archwilydd meddygol yn craffu ar yr holl farwolaethau priodol erbyn mis Ebrill 2023, ond y bydd hyn yn digwydd mor agos at y dyddiad hwn â phosibl.

Beth mae hyn yn ei olygu i'r rhai mewn profedigaeth?

Mae cyflwyno'r Gwasanaeth Archwilio Meddygol yn golygu y bydd y rhai mewn profedigaeth yn cael cyfle i siarad â rhywun nad oedd yn ymwneud â gofal eu hanwylyd ond sy'n gallu gwrando ar unrhyw bryderon a allai fod ganddynt am y gofal a ddarparwyd, ac sy’n gallu egluro'n fanylach achos y farwolaeth a'r amgylchiadau a arweiniodd at y farwolaeth.

Pan fydd yr Archwilydd Meddygol yn credu bod angen ymchwiliad mwy manwl a thrylwyr i farwolaeth, bydd yn gallu sicrhau bod hyn yn digwydd a bod y rhai mewn profedigaeth yn derbyn adborth am ganlyniadau'r ymchwiliad hwnnw. Nid yw hyn wedi bod yn wir bob amser o'r blaen ac weithiau mae wedi arwain at bobl yn credu na wrandawyd ar eu pryderon o gwbl, neu y gwrandawyd arnynt ond eu bod wedi cael eu hanwybyddu neu fod ymgais i’w cuddio mewn rhyw ffordd.

Sut mae'n gweithio?

Mae gan y Gwasanaeth Archwilio Meddygol bedair Swyddfa Hwb Ranbarthol, sef:

Gogledd Cymru (sy’n cwmpasu ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr)
Canolbarth a Gorllewin Cymru (sy’n cwmpasu ardaloedd Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda a Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe)
Canol De Cymru (sy’n cwmpasu ardaloedd Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf a Bwrdd Iechyd Addysg Powys)
De-ddwyrain Cymru (sy’n cwmpasu ardaloedd Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a’r Fro a Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan)

Mae gan bob rhanbarth dîm o Swyddogion Archwilio Meddygol sy’n casglu’r holl wybodaeth berthnasol am farwolaeth unigolyn ar ôl adolygu’r nodiadau clinigol, ar ôl trafodaethau ag aelod o’r tîm clinigol a ddarparodd y cyfnod diwethaf o ofal i’r ymadawedig, ac ar ôl trafodaethau â’r ymadawedig. Yna, caiff yr wybodaeth hon ei hadolygu gan Archwilydd Meddygol drwy ddefnyddio proses graffu strwythuredig, gan sicrhau bod pob marwolaeth yn derbyn yr un broses graffu lle bynnag mae’n digwydd a chyda phwy bynnag sy’n cwblhau’r broses.

Yn sgil y broses graffu hon, bydd yr Archwilydd Meddygol yn gallu:

Cynghori’r Ymarferydd Cymwys fu’n Bresennol am yr achos marwolaeth mwyaf priodol i’w gofnodi ar y Dystysgrif Feddygol o Achos Marwolaeth (yr Ymarferydd Cymwys fu’n Bresennol yw’r unigolyn y mae gofyniad cyfreithiol iddo/iddi lofnodi’r dystysgrif), a
Nodi unrhyw bryderon y gallai fod angen ymchwilio ymhellach iddynt, naill ai gan Grwner neu gan y sefydliad a ddarparodd y gofal i’r ymadawedig.

Ateb unrhyw gwestiynau a allai fod gan y Perthynas Agosaf am naill ai achos y farwolaeth neu am y gofal cysylltiedig.

Pa mor hir mae'r broses yn cymryd?

Yn seiliedig ar y broses graffu, bydd yr Archwilydd Meddygol yn cytuno ar achos marwolaeth gyda’r meddyg sydd wedi bod ynghlwm wrth ofal yr unigolyn ymadawedig (yr Ymarferydd Cymwys fu’n Bresennol) er mwyn caniatáu i’r farwolaeth gael ei chofrestru â Swyddfa’r Cofrestrydd.

Mae proses graffu’r Archwilydd Meddygol yn dechrau pan fyddwn yn derbyn y cofnodion meddygol, achos marwolaeth arfaethedig gan y tîm clinigol, a manylion cyswllt y teulu. Bydd y broses graffu yn cymryd rhwng 24 i 72 awr a byddwn yn cysylltu â'r perthynas agosaf yn ystod y cyfnod hwn.

Unwaith y bydd y Dystysgrif Feddygol o Achos Marwolaeth gyflawn (MCCD) wedi’i derbyn gan yr ymarferydd a fu’n gweini, bydd yr Archwilydd Meddygol (ME) yn gwirio ei fod wedi'i chwblhau yn unol â'r rheoliadau cyfredol ac yn cydlofnodi'r MCCD. Yna, byddwn yn ei anfon i'r swyddfa gofrestru. Yn dilyn hyn, bydd y swyddfa gofrestru wedyn yn cysylltu â'r teulu i drefnu apwyntiad i gofrestru’r farwolaeth dros y 5 diwrnod canlynol.

Yn y lleiafrif bach o achosion, efallai na fydd yn bosibl cwrdd â’r amserlen hon (os nodwyd bod angen ymchwiliad pellach gan y Crwner ac y bydd hyn yn gofyn am fynediad at y corff er enghraifft), ond gwneir pob ymdrech i sicrhau y cedwir unrhyw oedi mor fach â phosibl ac y caiff gofynion y ffydd a’r ymadawedig eu bodloni.

Sut y gellir cael mynediad at y Gwasanaeth?

Cysylltwch

Os oes gennych ymholiad i’n Gwasanaeth Archwilio Meddygol, cysylltwch â ni isod: