Gweithiwr Proffesiynol Allanol

Working for the Medical Examiner Service for Wales

Gweithio i Wasanaeth Archwilio Meddygol Cymru

Roles within the Medical Examiner Service

Rolau o fewn y Gwasanaeth Archwilio Meddygol

What will the Medical Examiner Service look like

Beth fydd y Gwasanaeth Archwilio Meddygol?

FAQs

Pam mae Gwasanaeth Archwilio Meddygol yn cael ei greu?

Ers ei gyflwyno yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg, nid yw’r broses o ardystio marwolaeth wedi newid yn sylweddol. Pan fydd unigolyn yn marw o achosion naturiol, bydd y meddyg a ymwelodd â’r claf yn ystod ei salwch olaf yn arwyddo tystysgrif feddygol o achos marwolaeth. O ganlyniad, nid oes angen archwiliad allanol o’r corff (oni bai bod y corff i gael ei amlosgi) ac nid oes cyfle i berthnasau fynegi eu pryderon.

Ym mis Ionawr 2000, cafwyd y meddyg teulu Harold Shipman yn euog o lofruddio 15 o’i gleifion ac mae’n debyg ei fod wedi lladd cymaint â 200 o gleifion dros sawl blwyddyn. Roedd Harold Shipman wedi llofnodi tystysgrifau marwolaeth y cleifion a lofruddiodd.

Yn dilyn ei gollfarn, sefydlwyd Ymchwiliad Annibynnol ac amlygodd yr Ymchwiliad y ffaith nad oedd hi’n ddiogel cael un meddyg yn ardystio marwolaeth o achosion naturiol heb graffu annibynnol arno. Gwnaeth yr ymchwiliad yr argymhelliad y byddai cyflwyno Archwilydd Meddygol yn datrys y mater hwn.

Yn 2014, comisiynwyd Ymchwiliad Gosport gan y Llywodraeth i ymchwilio i ddwsinau o farwolaethau yn Ysbyty Coffa Rhyfel Gosport o’r 1980/90au. Pwrpas yr Ymchwiliad oedd darparu gwell dealltwriaeth i deuluoedd o’r hyn ddigwyddodd i’w perthnasau. Datgelodd yr adroddiad wedi hynny ym mis Mehefin 2018 fod 456 o gleifion wedi marw ar ôl cael cyffuriau pwerus i ladd poen yn yr ysbyty.

Mae canfyddiadau'r digwyddiadau yn Gosport yn dangos bod pryderon staff a chleifion yn ffynhonnell wybodaeth hanfodol i helpu i osgoi niwed a gwella diogelwch cleifion ac ni ddylid eu hanwybyddu.

Arweiniodd y rhain, ac Ymholiadau ac Adroddiadau eraill, o Ganol Swydd Stafford a Bae Morecambe er enghraifft, at alw i gyflwyno Archwilwyr Meddygol er mwyn:

Gwella mesurau diogelwch i’r cyhoedd.
Sicrhau bod y marwolaethau cywir yn cael eu cyfeirio at grwner.
Gwella ansawdd ardystio.
Cynnig cyfleoedd i berthnasau ofyn cwestiynau.
Bwydo gwybodaeth i’r systemau sicrhau ansawdd.
Rhoi cyngor meddygol cyffredinol i grwneriaid.
Coladu a rhannu gwybodaeth ystadegol.

Derbyniwyd yr argymhellion hyn gan Lywodraeth y DU ac mae newidiadau i Ddeddf Crwneriaid a Chyfiawnder 2009 wedi caniatáu i Weinidogion Cymru ddatblygu eu rheoliadau eu hunain ar benodi Archwilwyr Meddygol, yn ogystal â rheoli, cynnal ac ariannu'r system.

O ganlyniad i hyn, gofynnwyd i Bartneriaeth Cydwasanaethau GIG Cymru sefydlu a rhedeg y gwasanaeth hwn ar ran GIG Cymru.

Beth fydd y Gwasanaeth Archwilio Meddygol i Gymru yn ei wneud?: Mewn ymateb i'r gofynion sydd wedi'u cynnwys yn Neddf Crwner a Chyfiawnder 2009, bydd y Gwasanaeth Archwilio Meddygol yn darparu'r swyddogaethau canlynol:

Cryfhau mesurau diogelwch i'r cyhoedd, trwy graffu’n gadarn ac annibynnol ar amgylchiadau meddygol ac achos marwolaethau, a sicrhau bod y marwolaethau cywir yn cael eu cyfeirio at grwner

Gwella ansawdd ardystiad marwolaeth, trwy ddarparu cyngor arbenigol i feddygon yn seiliedig ar adolygiad o gofnodion iechyd perthnasol

Osgoi trallod diangen i'r rhai mewn profedigaeth, a all ddeillio o gwestiynau heb eu hateb am achos ardystiedig y farwolaeth, neu o oedi annisgwyl wrth gofrestru marwolaeth

Sut y bydd y Gwasanaeth Archwilio Marwolaethau yn gweithio?: Bydd y Gwasanaeth Archwilio Meddygol yn cyflawni ei swyddogaethau trwy wneud y canlynol:

Craffu ar bob marwolaeth na chyfeiriwyd yn uniongyrchol at y Crwner. Bydd hyn yn cynnwys ymgymryd â Cham 1 o'r broses Adolygu Marwolaethau Cyffredinol ar gyfer tua 30,000 o farwolaethau'r flwyddyn.

Gwneir hyn drwy wneud y canlynol:

Adolygu Nodiadau Achos a thrwy Borth Clinigol Cymru

Trafodaethau gyda’r Ymarferydd Cymwys sy’n Bresennol

Trafodaethau gyda’r rhai mewn profedigaeth

Adolygu pob Tystysgrif Feddygol o Achos Marwolaeth a chyhoeddi Cadarnhad o Achos Marwolaeth i ganiatáu Cofrestru marwolaeth

Cyfeirio marwolaethau sy'n gofyn am ymchwiliad Crwner i’r Gwasanaeth Crwner

Cyfeirio marwolaethau sy'n gofyn am Adolygiad Marwolaethau Cam 2 i’r Sefydliad Gofal

Darparu Dadansoddiad ac Adroddiadau i randdeiliaid perthnasol

Cwestiynau Cyffredin

Pam grëwyd Gwasanaeth Archwilio Meddygol?

Crëwyd Gwasanaeth Archwilio Meddygol oherwydd cydnabuwyd bod craffu annibynnol ar farwolaeth, a gwblheir gan Archwilydd Meddygol, sy’n feddyg cymwys a hyfforddedig ond sy’n annibynnol ar unrhyw ofal a ddarparwyd ac ar y sefydliad a’i darparwyd, yn caniatáu i achos y farwolaeth gael ei nodi mewn modd mwy cywir, ac i’r amgylchiadau o amgylch y farwolaeth gael eu hasesu mewn modd mwy gwrthrychol er mwyn nodi unrhyw bryderon am y driniaeth neu’r gofal a ddarparwyd a allai fod yn destun ymchwiliad pellach. Mae Llywodraeth y DU bellach wedi pasio'r ddeddfwriaeth ofynnol ar gyfer craffu ar yr holl farwolaethau nad ydynt yn cael eu cyfeirio'n uniongyrchol at grwner gan archwilydd meddygol i fod yn ofyniad cyfreithiol o fis Ebrill 2023. Bydd y Gwasanaeth Archwilio Meddygol yng Nghymru yn parhau i gynyddu ei gapasiti a'i allu yn unol â'r amserlen hon. Nid yw hyn o reidrwydd yn golygu y bydd archwilydd meddygol yn craffu ar yr holl farwolaethau priodol erbyn mis Ebrill 2023, ond y bydd hyn yn digwydd mor agos at y dyddiad hwn â phosibl.

Beth mae hyn yn ei olygu i'r rhai mewn profedigaeth?

Mae cyflwyno'r Gwasanaeth Archwilio Meddygol yn golygu y bydd y rhai mewn profedigaeth yn cael cyfle i siarad â rhywun nad oedd yn ymwneud â gofal eu hanwylyd ond sy'n gallu gwrando ar unrhyw bryderon a allai fod ganddynt am y gofal a ddarparwyd, ac sy’n gallu egluro'n fanylach achos y farwolaeth a'r amgylchiadau a arweiniodd at y farwolaeth.

Pan fydd yr Archwilydd Meddygol yn credu bod angen ymchwiliad mwy manwl a thrylwyr i farwolaeth, bydd yn gallu sicrhau bod hyn yn digwydd a bod y rhai mewn profedigaeth yn derbyn adborth am ganlyniadau'r ymchwiliad hwnnw. Nid yw hyn wedi bod yn wir bob amser o'r blaen ac weithiau mae wedi arwain at bobl yn credu na wrandawyd ar eu pryderon o gwbl, neu y gwrandawyd arnynt ond eu bod wedi cael eu hanwybyddu neu fod ymgais i’w cuddio mewn rhyw ffordd.

Sut mae'n gweithio?

Mae gan y Gwasanaeth Archwilio Meddygol bedair Swyddfa Hwb Ranbarthol, sef:

Gogledd Cymru (sy’n cwmpasu ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr)
Canolbarth a Gorllewin Cymru (sy’n cwmpasu ardaloedd Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda a Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe)
Canol De Cymru (sy’n cwmpasu ardaloedd Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf a Bwrdd Iechyd Addysg Powys)
De-ddwyrain Cymru (sy’n cwmpasu ardaloedd Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a’r Fro a Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan)

Mae gan bob rhanbarth dîm o Swyddogion Archwilio Meddygol sy’n casglu’r holl wybodaeth berthnasol am farwolaeth unigolyn ar ôl adolygu’r nodiadau clinigol, ar ôl trafodaethau ag aelod o’r tîm clinigol a ddarparodd y cyfnod diwethaf o ofal i’r ymadawedig, ac ar ôl trafodaethau â’r ymadawedig. Yna, caiff yr wybodaeth hon ei hadolygu gan Archwilydd Meddygol drwy ddefnyddio proses graffu strwythuredig, gan sicrhau bod pob marwolaeth yn derbyn yr un broses graffu lle bynnag mae’n digwydd a chyda phwy bynnag sy’n cwblhau’r broses.

Yn sgil y broses graffu hon, bydd yr Archwilydd Meddygol yn gallu:

Cynghori’r Ymarferydd Cymwys fu’n Bresennol am yr achos marwolaeth mwyaf priodol i’w gofnodi ar y Dystysgrif Feddygol o Achos Marwolaeth (yr Ymarferydd Cymwys fu’n Bresennol yw’r unigolyn y mae gofyniad cyfreithiol iddo/iddi lofnodi’r dystysgrif), a
Nodi unrhyw bryderon y gallai fod angen ymchwilio ymhellach iddynt, naill ai gan Grwner neu gan y sefydliad a ddarparodd y gofal i’r ymadawedig.

Ateb unrhyw gwestiynau a allai fod gan y Perthynas Agosaf am naill ai achos y farwolaeth neu am y gofal cysylltiedig.

Pa mor hir mae'r broses yn cymryd?

Yn seiliedig ar y broses graffu, bydd yr Archwilydd Meddygol yn cytuno ar achos marwolaeth gyda’r meddyg sydd wedi bod ynghlwm wrth ofal yr unigolyn ymadawedig (yr Ymarferydd Cymwys fu’n Bresennol) er mwyn caniatáu i’r farwolaeth gael ei chofrestru â Swyddfa’r Cofrestrydd.

Mae proses graffu’r Archwilydd Meddygol yn dechrau pan fyddwn yn derbyn y cofnodion meddygol, achos marwolaeth arfaethedig gan y tîm clinigol, a manylion cyswllt y teulu. Bydd y broses graffu yn cymryd rhwng 24 i 72 awr a byddwn yn cysylltu â'r perthynas agosaf yn ystod y cyfnod hwn.

Unwaith y bydd y Dystysgrif Feddygol o Achos Marwolaeth gyflawn (MCCD) wedi’i derbyn gan yr ymarferydd a fu’n gweini, bydd yr Archwilydd Meddygol (ME) yn gwirio ei fod wedi'i chwblhau yn unol â'r rheoliadau cyfredol ac yn cydlofnodi'r MCCD. Yna, byddwn yn ei anfon i'r swyddfa gofrestru. Yn dilyn hyn, bydd y swyddfa gofrestru wedyn yn cysylltu â'r teulu i drefnu apwyntiad i gofrestru’r farwolaeth dros y 5 diwrnod canlynol.

Yn y lleiafrif bach o achosion, efallai na fydd yn bosibl cwrdd â’r amserlen hon (os nodwyd bod angen ymchwiliad pellach gan y Crwner ac y bydd hyn yn gofyn am fynediad at y corff er enghraifft), ond gwneir pob ymdrech i sicrhau y cedwir unrhyw oedi mor fach â phosibl ac y caiff gofynion y ffydd a’r ymadawedig eu bodloni.

Sut y gellir cael mynediad at y Gwasanaeth?

Cysylltwch

Os oes gennych ymholiad i’n Gwasanaeth Archwilio Meddygol, cysylltwch â ni isod: